مشروطیت و ماسوله
روستاي ماسوله از چهار قسمت به نام‌هاي محله خانه‌بر، محله مسجد بر، اسد محله و كش سر تشكيل شده است كه در وسعتي به مساحت تقريبي يكصد و پنجاه هزار متر مربع رخ مي‌‌نمايد.اختلاف ارتفاع از بلند‌ترين نقطه تا پائين‌ترين سطح روستا نزديك به صد متر بوده و همين مسئله موجب پيدايش نمايي بي‌نظير در معماري ماسوله است. خانه‌هاي اين روستا بيشتر دو طبقه و به ندرت يك طبقه است. بيشتر مردم ماسوله سالي يك بار روي بناي خانه‌هاي خود را با گلي زرد و بام آن را با گل كبود كه هر دو از كنار «ماسوله رودخان» به دست مي‌آيد، اندود مي‌كنند. ماسوله هم نزديك به درياست و هم قريب هزار و پنجاه متر از سطح دريا ارتفاع دارد و آب و هواي آن آميزه‌اي از لطافت هواي كوهستاني و رطوبت هواي دريا است.
ماسوله و جنگل‌ها و كوه‌هاي اطراف آن يادآور مبارزات مجاهدان جنگل و گيلان است. در تاريخ معاصر و خصوصيات تاريخ مبارزات نهضت جنگل به رهبري ميرزا كوچك‌خان جنگلي كه هفت سال طول كشيد، مبارزان جنگل با استفاده از موقعيت سوق‌الجيشي ماسوله و ارتفاعات مجاور آن و با همكاري مردم اين منطقه ضربات سهمگيني بر متجاوزان روسي و انگليسي و عوامل داخلي آنان وارد نمودند. از جمله مهمترين جنگ‌هاي اين منطقه جنگ ماسوله و جنگ ماكلوان است. در جنگ ماكلوان كنسول روس سيصد قزاق روسي را كه در بي‌رحمي و شقاوت شهرت داشتند و پنجاه نفر قزاق ايراني با مهمات كافي به فرماندهي ابوالفتح خان ياور براي سركوبي جنگلي‌ها فرستاد. در مسير حركت قشون دولتي از جاده ماكلوان به ماسوله نيروهاي جنگلي كه بيش از هفتاد تن بودند، از تپه ماكلوان به ماسوله حمله كردند و 134 نفر از نيروي دشمن به صومعه‌سرا گريختند و بقيه را كشتند و اسير شدند و مقدار زيادي اسلحه و اسب به غنيمت مجاهدان جنگل درآمد. در جنگل ماسوله حدود چهار هزار سوار نيزه‌دار و پياده توپخانه به فرماندهي كالچوك‌اف به جنگل گسيل مي‌گردند. اميرتالش از ضيابر و برهان‌السلطنه طارمي از طارم و هفتصد قزاق ايراني به سركردگي «ماهائوف» از راه زنجان و ماسوله و قزاق‌هاي پياده با پشتيباني توپخانه از خط رشت پيشروي كردند. اين نبرد نابرابر بر اثر ريزش برف سنگين و محاصره نيروهاي جنگل به دست نظامي‌ها به شكست جنگلي‌ها انجاميد، اما سه ماه پس از جنگ ماسوله، جنگلي‌ها از كمين‌گاه‌هايشان خارج شدند و به سمت فومنات سرازير گرديدند. بسياري از اهالي ماسوله با نيروهاي ميرزا همكاري داشتند و جمعي نيز به استخدام نهضت درآمدند كه در ماسوله تحت رياست «صادق كوچك‌پور» گروهان ماسوله را تشكيل داد، و بر عليه اجنبي مبارزه نمودند.