شیخ محمدباقر بهاری؛ فقیه مشروطه خواه

 آیت ا... شیخ محمدباقربهاری پسر محمدجعفر، مجتهد متنفذ و از رهبران مشروطه خواه همدان به نوشته فرزندش در سال 1275 و به قول دیگر در سال 1277 در روستای بهار همدان به دنیا آمد. درکودکی بعلت ناتوانی در فراگیری از مکتب اخراج شد، اما بعدها به عنوان یکی از علمای بزرگ همدان شناخته شد. ابتدا نزد پدرش درس خواند سپس به همدان رفت و مقدمات را نزد محمداسماعیل همدانی فرا گرفت. بعد از آن به بروجرد رفت و نزد میرزا محمودطباطبایی، صاحبت المواهب (شرح منظومه بحرالعلوم) دروس سطح را به پایان رسانید. پس از طی مراحل بعدی تا درس خارج، در سال 1297 به نجف رفت. اخلاق و سلوک و حکمت را نزد علامه بزرگ ملاحسین قلی همدانی شوندی آموخت و از شاگردان خاص او شد. 

استادان او در نجف عبارت بودند از میرزا محمدحسن شیرازی. شیخ محمدحسین کاظمی، ملامحمد شربیانی، ملامحمد ایروانی، حاج میرزا حسین خلیلی، شیخ حسین مامکانی، شیخ محمد طه نجف، میرزا حبیب ا... رشتی و نیز آخوند ملامحمد کاظم خراسان و شیخ لطف ا... مازندرانی. 

در اوایل سال 1329 که هیأت اتحادیه با عضویت شصت هفتاد تن از علمای اعلام تشکیل شد. شیخ باقر به ریاست آن برگزیده شد و گویا ریاست انجمن ولایتی را به امام جمعه همدان واگذاشت. مخالفت بهاری با سالار الدوله، برادر محمد علیشاه که کردستان راتصرف کرده بود به حدی بالا گرفت که نیروهای سالار، قصد به توپ بستن منزل او را داشتند. اما حمله مردم و طرفداران بهاری به ایشان مانع این امر شد. عوامل محمدعلیشاه و سالارالدوله، چندین بار قصد ترور بهاری را داشتند که موفق نشدند. بهاری در رجب 1332، خود را نامزد نمایندگی دوره سوم مجلس همدان کرد. اما رأی نیاورد. ظاهراً سختگیریهای او در اجرای حدود و احکام شرعی تا حدی از مقبولیت او کاست و سرانجام او را خانه نشین کرد. وی در طول زندگی خود به شاه، وزیر و وکلا، نیز در باب جلوگیری از منهیات و امر به معروف و موارد دیگر تذکرهایی داد که برخی از تلگرافهای او در این خصوص موجود است. بهاری بیشتر اوقات خود را به تدریس و تألیف گذراند. او نزدیک به شصت کتاب و رساله در موضوعاتی چون فقه، حدیث، اصول و رجال به فارسی و عربی تألیف کرد. 

از جمله: الفوائد الاصولیه در موضوع تسامح در ادله سنن، دعوت الرشاد در رد اشاعره، رو الجوامع در علم رجال، الجمع بین فاطمیتین. اعلان الدعوه و الدعوه الحسنینه در استحباب گریه کردن برای امام حسین (علیه السلام) الدره الغرویه و... الحسینه در سه جلد، در.... حضرت سید الشهداء (ع)، رساله ای درباره صلات،رساله الوجیزه در غیبت امام عصر علیه السلام آیه کن فیکون رساله ای در باره اینکه این آیه در تایید عقاید....... نیست. 

التنبیه علی امرالکتب درباره تحریف در نسخه های چاپ شده در بعضی کشورهای اسلامی، تسدید المکارم و تفضیح الظالم، در بیان تحریف نسخه چاپ شده کتاب مکارم الاخلاق طبری چاپ 1303 مصر، وی همچنین دارای حواشی و رویه هایی است که در کتاب دانشمندان اسلام جلد 4 آمده است. 

علّامه بهاری از نگاه بزرگان 

مرحوم آیت الله سید محسن امین در کتاب " اَعیَانُ الشِّیعَه " در وصف شخصیت آقا شیخ محمد باقر می نویسد: " کَانَ عَالِمَا فَاضِلَا مُحَدِّثَا رِجَاِلیَّا اَخلَاقِیَّا آمِرَا بِالمَعرُوفِ وَ نَاهِیَا عَنِ المُنکَرِ وَ کَانَ مِن خَواصِّ تَلَامِذَهِ آخُوند مُلّاحُسَینقُلِی الهَمَدانِی الاَخلَاقِی المَشهُور وَ عَنهُ اَخَذَ عِلمَ الاَخلاقِ وَ تَهذِیبَ النَّفسِ" یعنی: " او شخصیتی بود دانشمند، فاضل، محدث، رجالی، اخلاقی، آمر به معروف و ناهی از منکر و از شاگردان برجسته و ویژه آخوند ملا حسینقلی همدانی (نادره اعصار آیت اله العظمی ملاحسینقلی شوندی درجزینی رزنی) اخلاقی مشهور و علم اخلاق و تهذیب نفس را از ایشان آموخت. 

مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتاب " نُقَبَاءُ البَشَرِ فِی اَعلامِ القَرنِ الرَّابِعَ عَشَر " می نویسد: " کَانَ وَرِعَا، تَقِیَّا، شَدِیدا فِی الاَمرِ بِالمَعرُوفِ وَ النََّهْیِ عَنِ المُنکَر، عَارِفَا سَالِکَا مُهَذَّبَا... " یعنی: " او عالمی بود پارسا، پرهیزگار، جدی در امر به معروف و نهی از منکر، عارفی سالک و مُهذَّب.... "

حجه الاسلام و المسلمین حاج شیخ اسدا... حیدری در کتاب ارزشمند خود به نام " حکیم اصحاب " (انتشارات مفتون همدانی - چاپ اول - 1380- صفحه 175) نقل می کنند که در سفری که به خدمت مرجع عالیقدر آیت اله العظمی شهاب الدین مرعشی نجفی شرفیاب می شوند ایشان از آقا شیخ محمدباقر بهاری با القابی چون " آیت الحق، آیت اله العظمی، علّامه المتبحر المُجاهد " یاد می فرموده اند.