متن سخنرانی حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در کنگره آخوند خراسانی

سخنران افتتاحیه کنگره بین المللی آخوند خراسانی حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی بودند. متن بیانات ایشان در این کنگره که از سوی دفتر تبلیغات و با همکاری کتابخانه مجلس برگزار شد به این شرح است
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی سید الاولین و الآخرین و خاتم الانبیاء و المرسلین سیدنا ابی القاسم محمد و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین المظلومین سیما بقیة الله فی الارضین و اللعن علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین.
قال الله تعالی: أُولٰئِکَ الَّذِینَ هَدَی اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ ./انعام،آیه90.
و قال رسول الله صلی الله علیه و آله: فی کُلِّ خَلفٍ مِنْ أمَّتِی عُدُولٌ یَنْفَوْنَ عَنْ هذَا الدّینِ تَحْریفَ الغَالِین وَ ابْطَالَ الْمُبْطِلین.
و قال الامام الباقر علیه الصلاة و السلام: سَاعَةٌ مِنْ‏ عَالِمٍ‏ یَتَّکِی‏ عَلَی فِرَاشِهِ یَنْظُرُ فِی عِلْمِهِ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ الْعَابِدِین سَبْعِینَ عَاماً.
بنده با عرض سلام و احترام و ادب خدمت بزرگواران، علمای اعلام، اساتید بزرگوار، فضلا و اندیشمندانی که در این جلسه‌ی با برکت و با عظمت حضور دارند، برای همه از درگاه خداوند متعال مسألت توفیق می‌کنم و امیدوارم که حوزه‌های علمیه، همیشه در پرتو عنایات حضرت بقیة الله ارواح العالمین له الفداء رو به عظمت بیشتر و توفیقات زیادتر باشند و بتوانند مکتب اهل بیت علیهم السلام را به همه دنیا برسانند، و مروّج مطالب و مقاصد ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین باشند.
در این جلسه که به نام و برای تقدیر و بزرگداشت شخصیت عالیقدری، مثل مرحوم آیت‌الله العظمی آقای آخوند خراسانی اعلی الله مقامه الشریف است، بنده - با اینکه الحمدلله اطلاعاتم در اطراف شخصیت و مواضع ایشان کم نیست- ولی واقعاً خودم را در مقام تجلیل از مقام بزرگ آن شخصیت کم و قاصر می‌بینم.
شخصیتی که بیش از یک صد سال یعنی بیش از یک قرن است که حوزه‌های علمیه بر اساس فضایل، تألیفات، تحقیقات و تصنیفات ایشان سیر دارد. همه علماءِ بعد از ایشان، و نیز شاگردانی که داشتند - که بسیاری از آنها از مجتهدین عظام بودند- تا زمان ما و به بعد هم، همین‌طور خواهد بود مدیون خدمات علمی این مرد بزرگ هستند. باید واقعاً در مقام حق‌شناسی باشیم و فراموش نکنیم.
حرکت علمی و فقاهتی که در اثر وجود مبارک ایشان و تدریس و مواضع این بزرگوار فراهم شد، حرکتی بسیار ارزنده است که ما باید قدرشناس این مواضع و مقامات باشیم.
در رشته‌ها و شعب مختلف، مواضع بسیار بالایی داشتند که نسبت به هر کدام از اینها اگر انسان بخواهد توضیح بدهد مجال کلام، باید خیلی وسیع باشد. ابعاد شخصیتی آن مرحوم مانند مکارم اخلاقی، زهد و پارسائی و عبادات، مسأله بسیار با اهمیتی است، ولی همه اینها در جنب مقامات علمی آن بزرگوار تحت الشعاع است، یعنی آن چیزی که ایشان را در عالم علم درخشنده کرده است، آثار و برکات علمی آن فقید سعید است.
کتاب کفایة الاصول، کتاب شرح مکاسب و کتاب‌های دیگری که در فقه نوشته‌اند- که بعضی از آن کتاب‌ها در سال 1331 قمری چاپ شده است و پیش بنده است-، اللمعات النیرة و کتاب‌های دیگر، همه آثاری است که علما، فضلا، مدرسین و اساتید را مدیون خدمات علمی ایشان قرار داده است و الان هم که می‌بینیم محور مطالب و تحقیقات در اصول، کتاب کفایه ایشان است؛ کتابی که این همه شروح از بزرگانی، مثل مرحوم مشکینی، مرحوم قوچانی و دیگران از جمله مرحوم استاد اعظم آیت الله العظمی آقای بروجردی اعلی الله مقامه الشریف که یک جلد حاشیه بسیار بسیار بلند و با ارزش می‌باشد، بر آن نوشته شده است.
وقتی انسان چنین موقعیتی را می‌بیند که محور همه مطالب علمی و گردش حوزه‌های علمیه قرار گرفته است، پی می‌برد که چیز کمی نیست. روز به روز هم بر عظمت و مقام علمی ایشان افزوده می‌شود و توجه فضلا و علما به تصنیفات ایشان بیشتر می‌گردد.
باید این کتاب همیشه مورد استفاده باشد. در حوزه‌ها هر طور که تا الان بوده است باید بعدها هم ادامه پیدا کند و محور دروس اصول ما در حوزه، رسائل شیخ انصاری رحمة الله علیه، آن مقام ارجمند و بزرگ، و بعد هم کفایة‌الاصول مرحوم آخوند باشد. امیدواریم که خداوند متعال بر علو درجات ایشان بیفزاید.
البته ما در عالم تشیع، شخصیت‌ها و نوابغ علمی زیادی داشتیم، ولی در حوزه‌های علمیه در یک صد سال اخیر یک نفر نیست که به مقامی از مقامات علمی رسیده باشد و مدیون مرحوم آیت الله العظمی آقای آخوند نباشد.
ما شخصیت‌های بزرگی داشتیم؛ شخصیت‌هایی که هزار سال است نامشان، کتابشان و آثارشان هست. اینها از مفاخر تشیع هستند. ما باید بر خودمان ببالیم و به این ذوات مقدسه افتخار کنیم.
مرحوم شیخ مفید، کلینی، صدوق، شیخ طوسی و کتاب‌های ایشان، همه برای ما افتخار است. هزار سال است که نامشان به عظمت برده می‌شود و همه از آثار و برکات علوم اینها استفاده می‌کنند و بعدها هم این رشته انشاء الله تعالی ادامه پیدا می‌کند.
در عالم تشیع، شخصیت‌هایی بوده‌اند که در هر دوره درخشش خاصی داشته‌اند که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله به آنها بشارت داده‌اند فرمودند: فی کُلِّ خَلفٍ مِنْ أمَّتِی عُدُولٌ یَنْفَوْنَ عَنْ هذَا الدّینِ تَحْریفَ الغَالِین وَ ابْطَالَ الْمُبْطِلین. که خلف را ترجمه می‌کنند به قرن و دهر و عصر که در هر عصر، در هر دهر و هر زمانی از امت من، عدولی هستند که نگهدار این دین می‌باشند و تحریفاتی را که گمراهان بخواهند در این دین وارد بکنند و یا در مقام اشکال و ابطال مسأله و موضوعی باشند، آن را نفی کرده و از دین دفاع می‌کنند.
حضرت بشارت می‌دهد به وجود این ذوات مقدسه که یکی از آنها مرحوم آیت الله آقای آخوند است.
این بزرگان همه برای ما، مایه افتخار بودند. مرحوم محقق اعلی الله مقامه هم از آن بزرگواران است که همیشه از کتاب شرایع ایشان استفاده می‌کنیم و این همه شروحی که بر آن نوشته شده است دلیل بر این است که اینها چه برکات و چه ذوات مقدسه‌ای بوده‌اند.
اینها برای ما درس است که ببینیم ما در مقابل خدماتی که این بزرگان داشته‌اند چه می‌کنیم. و هم‌چنین علامه حلی رحمة الله علیه با آن جامعیت و با آن کتاب‌های بسیار ارزنده تا برسد به زمان علامه مجلسی رحمة‌ الله علیه. کتاب بحار الأنوار ایشان که بیش از صد جلد کتاب با این کیفیت و بسیار عالی، و با این محتوا و مطالبی که حاوی همه چیز است دائرة المعارفی است که مثلش نیست.
به هر حال، این ذوات مقدسه، مفاخر ما هستند و مرحوم آیت الله آقای آخوند خراسانی افتخار قرن ما است. ما همه به وجود این بزرگ و بزرگانی که از مکتب و مدرسه ایشان خارج شده‌اند - که چند نفر از اینها از مراجع بزرگ شیعه بوده‌اند- افتخار می‌کنیم.
این چه مدرسه‌ای است، و این چه تأثیر نفس و درس و بیانی بوده است که این همه بزرگی آفریده است؟ در عین حال باید دانست که همه اینها نشان غناء مکتب اهل بیت علیهم السلام است،‌ و همه ریزه‌خوار خوان نعمت ائمه طاهرین علیهم السلام هستیم.
ما واقعاً مکتب اهل بیت علیهم السلام را آن‌طور که باید نشناختیم. هرچه ما بخواهیم در این مکتب هست. همه علوم را باید از این مکتب فرابگیریم؛ از امیرالمؤمنین و ائمه طاهرین، از امام محمد باقر، از امام جعفر صادق علیهم‌السلام.
مطلبی نیست که آنها نگفته باشند، و موضوعی نیست که ما محتاج باشیم تا از جایی دیگر، از مکتب‌هایی دیگر و از کسانی دیگر سؤال کنیم. هر سؤالی که ما در امر دین و دنیای خودمان داشته باشیم، جواب آن را از مکتب اهل بیت علیهم‌السلام می‌توانیم بگیریم، و هر چه بیشتر در این مکتب زحمت بکشیم و آشنایی خودمان را بیشتر کنیم، حوزه‌های ما غنی‌تر می‌شوند.
این بزرگانی که ما داشتیم همین‌طور بوده‌اند. مرحوم شیخ طوسی رحمة الله علیه در کتاب‌هایی که نوشته‌اند، همه، قول و گفتار همین مکتب اهل بیت علیهم السلام است و از جای دیگر و خارج، مطلبی ندارند.
تهذیب ایشان را ملاحظه کنید. استبصارشان را ملاحظه کنید، مبسوط و تفسیر و رجالشان را نیز ملاحظه کنید.
همه‌ی تحقیقات و زحماتشان حول خدمت به اهل بیت، ترویج امر اهل بیت و رساندن پیام‌های مکتب ایشان به دنیا بوده است.
وقتی در عصر خودمان ملاحظه می‌کنیم می‌بینیم آن چیزی که هدف اصلی مرحوم آیت الله آقای آخوند خراسانی در جریان مشروطیت بود، استقلال حوزه‌ها، ترویج دین، اعلای کلمه اسلام و مبارزه با کج‌خواهی‌ها بود.
وقتی احساس می‌کردند که شیعه و اندیشه تشیع در خطر است همه به میدان می‌آمدند و در مقابل آن وضعیت و آن هجوم، مثل سدّ سدیدی می‌شدند و جلوی همه آن مطالب را می‌گرفتند و حیات دینی ما را حفظ کردند.
مسأله همین بود، مسأله اعلای دین، مسأله مبارزه با ظلم و ستم، مسأله ترویج دین و معارف اهل بیت علیهم السلام. این شئون باید اصل باشند و اصالت، با آنها باشد. مسأله وَ لَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ است.
اینها برنامه‌های مرحوم آیت‌الله آقای آخوند و دیگران بوده است. همه علما همین را می‌خواستند. الان هم همین‌طور است. همه روحانیت، همین مطلب را می‌خواهند. می‌خواهند همه جا قرآن باشد، همه جا احکام اسلام باشد، و مملکت همه بر اساس دستورات دین و هدایت‌ها و تعلیمات ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین باشد.
درباره حالات و موضع مرحوم آیت الله آقای آخوند خراسانی در این مدت کتاب‌های زیادی نوشته شده است. البته بعضی کتاب‌ها را اشخاصی مغرض نوشته‌اند و در جاهایی هم اشتباه کرده‌اند و ‌نظرهای خلافی اظهار نموده‌اند، ولی آن چیزی که محور تمام این مطالب است که انسان از آن استفاده می‌کند این است که ایشان یک مرد خدایی و الهی بوده است، و تمام توجهش این بوده که رضای خدا را کسب کند و پرچم اسلام را در دنیا هر چه بهتر و بیشتر بتواند به اهتزار دربیاورد.
نامه‌ای که در آخر عمرشان و در سال 1329 قمری یعنی آخرین نامه‌ای که ایشان نوشته‌اند را باید مطالعه کنیم تا ببینیم که چه مقاصدی داشته‌اند و چه مطالبی را می‌خواستند بگویند. این مطالب، همان‌هایی است که اگر متوجه بشویم، روحانیت هم تا زمان ظهور مبارک حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف همین‌ها را دنبال می‌کند.
مطلب، مسأله خدا، قرآن، اهل بیت علیهم‌السلام، نهج البلاغة، صحیفه سجادیه، کتب اربعه متقدمه و متأخره و بالاخره معارف اهل بیت علیهم السلام است.
بنده بیشتر از این مزاحم نمی‌شوم. امیدوارم که این مجلس، منشأ برکات باشد. یکی از فوائد این اجتماعات و بزرگداشت‌ها همین است که ما خودمان را بشناسیم، سوابق خودمان را بدانیم که ما یک همچنین ملتی هستیم.
حوزه‌ها یک همچنین سوابقی دارند. باید این را بشناسیم، هویت‌مان را بشناسیم و درس بگیریم.
سیره آنها را از آنان یاد بگیریم و اشراف پیدا کنیم. یاد بگیریم که چطور باید در مقام ترویج دین فداکاری کرد؟ چطور باید از دنیا و زخارف دنیا صرف نظر کرد؟ همه این مجالس برای ما اسباب پند و آموزش و عبرت است انشاء الله تعالی.
باز هم معذرت می‌خواهم. امیدوارم که عنایات خاصه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف شامل حال همه باشد. امروز مسأله همین است که ایشان از ما راضی و خشنود باشند.
هر کار بزرگ و خیری که در دنیا به وسیله حوزه و علما انجام شود، اول کسی که خوشحال و خرسند می‌شود وجود مبارک آقاست و از آن طرف، هر کار بد و بدعت تازه‌ای که ترویج شود، اولین کسی که خدا می‌داند ناراحت و نگران می‌شوند وجود مبارک امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است.
امیدوارم که ما بتوانیم طوری رفتار کنیم که این نگرانی‌های آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف کم بشود و این نگرانی‌ها انشاء‌الله از بین برود.
و السلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته.