افراطىگرى غربگرايان و انزواى علما
از مقالات همايش تبيين آراء و بزرگداشت هشتادمين سالگرد نهضت شهيد آيتالله حاجآقا نورالله نجفىاصفهانى
با پيروزى مشروطهخواهان بر محمدعلىشاه كه در نتيجه همراهى مردم و مجاهدات علما تحقق يافت، اميد مىرفت كه با استقرار مشروطيت و اجراى قانون اساسى كشور ما در مسير مردمسالارى دينى به سمت پيشرفت، توسعه، آزادى و استقلال پيش برود. اما از همان ابتداى فتح تهران، عدهاى افراطى مسيرى خلاف مسير ملت و روحانيت شيعه در پيش گرفته و با افراطىگرى مانع اجراى قانون و استقرار آزادى و امنيت در كشور شدند. تلاش علما و مراجع نجف براى اجراى اصل دوم متمم قانون اساسى كه بر اساس آن پنج عالم طراز اول بر مصوبات مجلس از لحاظ انطباق آنها با قواعد شرعى نظارت مىنمودند. حركتى قانونى بود كه از سوى گروههاى قانونگريز و سكولار مورد بىاعتنايى و حتى عكسالعمل خشن قرار گرفت. ترور سيد عبدالله بهبهانى و طرح نقشه ترور حاجآقا نورالله، گامهايى بود كه عشاق آزادى پاريس براى وابستگى ايران و جدايى دين از سياست برداشتند. در چنين شرايطى حاجآقا نورالله كه در مظان ترور، تروريستهاى افراطى قرار داشت، علىرغم انتخابش به عنوان يكى از 5 نفر علماى طراز اول اينگونه صلاحديد كه با مهاجرت به نجف و ملاقات با مراجع آن ديار به خصوص مرحوم آخوندخراسانى آنها را از آنچه در ايران مىگذشت آگاه سازد. لذا خائفا يترقب عازم نجف اشرف شد و با آگاه ساختن مراجع نجف از وضع ايران موجى از انتقادات جدى را عليه افراطيون غربگرا برانگيخت. حاجآقا نورالله در آستانه هجرت به نجف اشرف تلگراف زير را به مجلس شوراى ملى ارسال كرد:
تلگراف حاج آقانوراللّه به مجلس مبنى بر رد پيشنهاد مجلس از اصفهان به تهران
مقام محترم مجلس شوراى ملى شيداللّه اركانه
«تلگراف مبارك بهارستان، از اينكه نظر به حُسن ظن كه به داعى داشته، اين ضعيف را به جهت نظارت قانون انتخاب فرمودهاند، كمال امتنان و تشكر حاصل شد. افسوس كه تلگراف مباركه در سه منزلى اصفهان كه برحسب نذرى كه نموده بودم مسافر عتبات بودم زيارت شد. و چون اول وظيفه اين خدمت به ملت است اين قسم مىدانم كه خاطر مبارك حجج الاسلام عتبات عاليات را از بعضى مطالب مملكت كاملاً مستحضر نمايم.اُولى اين قسم دانستم كه عاجلاً اداى تكليف شرعى خود را نموده ضمنا بزرگترين خدمت به اين اساس مقدس را انجام نموده، سه ماهه مشرف به اين خدمت خواهم شد و از تعجيل معذرت مىخواهم. و هرگاه مطلب لازمى است كه بايد خاطر حقير را مستحضر نماييد در عراق منتظر هستم.» و
داعى شيخ نوراللّه
ورود حاجآقا نوراللّه به نجف و استقبال بىنظير مرحوم آخوند خراسانى از او
حاج آقا نوراللّه چنانچه خود در تلگراف مىنويسد، يكى از دلايل رفتنش به عتبات و خروج از ايران براى مطلع كردن مراجع نجف مىباشد. اما چگونگى ورود حاج آقا نوراللّه به نجف را آيت اللّه شيخ لطف الله صافى گلپايگانى از زبان يكى از فضلاى «موقعى كه خبر ورود حاج آقا نوراللّه به نجف رسيد، مرحوم آخوند خراسانى عدهاى را به چند فرسخى براى استقبال ايشان فرستادند. و ايشان را با احترام فوقالعاده وارد شهر كردند. در زمان ملاقات مرحوم آخوند از حاج آقا نوراللّه گِله كردند كه امثال شما چرا نبايد به عنوان طراز اول به مجلس برود؟ و آن مرحوم واقعه و جريانات انحرافى در مشروطيت را براى مرحوم آخوند به طور دقيق بيان و شرح دادند.»