میرزا رضای نائینی

میرزا رضاخان نائینی از رجال بزرگ و دانشمند و ادیب ایران است. وی فرزند میرزا حسن خان مستوفی و از سادات طباطبائی است. در سال 1250 در قریه حصار از توابع ولایت ثلاث تولد یافت. تحصیلات مقدماتی را در نائین فرا گرفت و سپس به حوزه علمیه اصفهان رفت و معارف اسلامی، ادبیات عرب و فلسفه قدیم را آموخته به حد استادی رسید. بعد عازم تهران شد و تحصیلات جدید را دنبال نمود و دوره مدرسه آمریکایی را پایان برد و به تدریس فلسفه قدیم در مدارس تهران پرداخت او در راه آزادی و مشروطیت زحمات زیادی کشید. دراوایل مشروطیت عضو انجمن ولایتی اصفهان بود. بعد به تهران آمد و روزنامه هنری و انتقادی تئاتر را دائر نمود. روزنامه‌ مزبور مدت دو سال در تهران منتشر می‌شد و در بین جامعه آن روز نفوذ زیادی داشت. به هنگام بمباران مجلس دفتر روزنامه تئاتر ویران شد. میرزا رضاخان بعد از استبداد صغیر از طرف مردم یزد و نائین در دوره دوم به نمایندگی مجلس انتخاب گردید. در 1329 هـ . ق بنا به دعوت حسن مشیرالدوله شغل قضایی قبول کرد و مدتی مستشار دیوانعالی کشور بود بعد دادستان کل شد. زمانی نیز ریاست دیوان محاکمات وزارت مالیه با او بود. در 1300 ش به دوران وزارت معارف رضاقلی خان نیرالملک به معاونت آن وزارتخانه منصوب شد، و یکسال بعد به معاونت وزارت دادگستری رفت. در 1306 در تشکیلات جدید دادگستری داور او را انحصاراً با رتبه یازده قضایی دادستان کل کشور نمود. وی در 1310 در 60 سالگی درگذشت. 

میرزا رضا نائینی اندام و جثه‌ای کوچک داشت. ولی قدرت او در کار بسیار زیاد بود. مادام که در سمت دادستانی کل کشور بود داور جرأت دخالت در کار او را نداشت. یکبار به علت دخالت داور در کارش متغیر شده چند روزی در سر کار خود حاضر نشد. داور متوسل به رضاشاه شد و شاه به هر ترتیبی بود او را به کار خود بازگردانید. 

میرزا رضا نائینی از رجال بزرگ و ادیب ایران بود. ادبیات عرب و فرانسه را در نهایت کمال می‌دانست و در مسائل مذهبی و فلسفی بصیرت و آگاهی کامل داشت. در ادبیات و ذوق شعر و انتقاد نظم و نثر در ایران کم نظیر بود. چندگاه ریاست انجمن ادبی تهران را داشت. کتابخانه بزرگی متضمن چندین هزار جلد کتب خطی فراهم کرد که بعد از مرگش وقف شد و این امر مهم را وراث انجام دادند.

 به نقل از: کتاب شرح رجال سیاسی نظامی معاصر ایران، ج 1، نوشته دکتر باقر عاقلی، انتشارات گفتار با همکاری نشر علم، 1380